[opracowano na dzień 20 września 2013]

Czym jest służebność?

Służebność jest ograniczonym prawem rzeczowym. W Kodeksie Cywilnym wyróżniono następujące rodzaje służebności:

1/ służebność gruntową;

2/ służebność osobistą, w tym służebność mieszkania;

3/ służebność przesyłu.

Jaka jest istotna służebności gruntowej?

Przez służebność gruntową rozumiemy obciążenie nieruchomości na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności.

Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części i powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej.

Czy można zasiedzieć służebność gruntową?

Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia.

Kiedy wygasa służebność gruntowa?

Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.

Jeżeli treść służebności gruntowej polega na obowiązku nieczynienia, przepis powyższy stosuje się tylko wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje od lat dziesięciu stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności.

Kiedy można żądać zniesienia służebności gruntowej?

Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.

Jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia.

Jaka jest istota służebności osobistej?

Przez służebność osobistą rozumiemy obciążenie nieruchomości na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej.

Zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych.

Służebności osobiste są niezbywalne i nie można również przenieść uprawnienia do ich wykonywania. Służebności osobistej nie można nabyć przez zasiedzenie. Służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.

Przykładem takiej służebności jest służebność mieszkania, polegając na tym, że określona osoba ma prawo korzystać z części mieszkania należącego do osoby obciążonej służebnością, taka służebność jest najczęściej ustanawiana w umowie darowizny mieszkania albo w umowie dożywocia.

Jaki jest zakres służebności mieszkania?

Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.

Mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności.

Można się umówić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania przysługiwać będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.

Kiedy można zamienić służebność na rentę?

Jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę.

Jaka jest istotna służebności przesyłu?

Przez służebność przesyłu rozumiemy obciążenie nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń.

Służebność przesyłu najczęściej jest ustanawiana na rzecz przedsiębiorstw energetycznych, gazowych i wodociągowo- kanalizacyjnych.

Kto może żądać zawarcia umowy służebności przesyłu?

Zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem może żądać zarówno właściciel nieruchomości, jak i przedsiębiorca przesyłowy, jeżeli jest ona konieczna dla odpowiedniego korzystania z urządzeń.