[opracowano na dzień 20 września 2013]

Co to jest zachowek?

Jest to suma pieniężna, która przysługuje spadkobiercom ustawowym nie powołanym do spadku w testamencie i która jest ułamkową częścią udziału przysługującego w spadku. Na poczet zachowku spadkobiercy zaliczają otrzymane darowizny i zapisy w testamencie.

Komu przysługuje zachowek?

Zachowek przysługuje:

1/ zstępnym,

2/ małżonkowi

3/ rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy.

Komu nie przysługuje zachowek?

Zachowek nie przysługuje:

1/ wydziedziczonym;

2/ osobom uznanym za niegodnych dziedziczenia;

3/ osobom, które odrzuciły spadek lub zrzekły się dziedziczenia;

4/ małżonkowi wyłączonemu od dziedziczenia, w sytuacji gdy spadkodawca złożył pozew o rozwód z winy małżonka, a żądanie okazało się zasadne.

W jakiej wysokości przysługuje prawo do zachowku?

Jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – zachowek stanowi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowę wartości tego udziału.

Kiedy uprawnionemu przysługuje roszczenie o zapłatę?

Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Kiedy przedawnia się roszczenie o zachowek?

Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.

Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.

Co to jest wydziedziczenie?

Wydziedziczenie to pozbawienie zstępnych, małżonka i rodziców zachowku w testamencie przez spadkodawcę, jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu.

Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę.